Witam Państwa uprzejmie po dłuższej przerwie,
poniżej przedstawiam informację o niektórych nowych materiałach, które opublikowane zostały w ostatnim czasie na łamach serwisu „Wołyń naszych przodków” www.nawolyniu.pl
Na początek osobista refleksja: w ciągu ostatnich kilkunastu lat prowadzenia serwisu przeczytałem tysiące stron relacji i wspomnień z rzezi wołyńskiej, obejrzałem setki zdjęć i filmów… Jednak największe, wstrząsające wrażenie zrobiła na mnie… jedna fotografia, którą umieściłem niedawno razem z artykułem Adama Kruczka „Wołyńskie pola śmierci”. Jest to zdjęcie dziecięcego warkoczyka, wydobytego z jamy masowego grobu na Trupim Polu niedaleko wsi Sokół:
http://nawolyniu.pl/artykuly/pola.htm
Serdecznie dziękuję:
– Panu Aleksandrowi Kamińskiemu za udostępnienie archiwalnych artykułów i zdjęć na temat Wołyńskiej Szkoły Szybowcowej LOPP „Sokola Góra” (koło Krzemieńca na Wołyniu). Była to jedna z najlepszych w przedwojennej Polsce szkół szybowcowych, dobrze znana także poza granicami naszego kraju. W placówce tej uczyła się latać córka marszałka Józefa Piłsudskiego – Jadwiga Piłsudska. Swoje pierwsze lotnicze szlify zdobywało tu również wielu polskich pilotów, którzy potem – w czasie II wojny światowej – walczyli na myśliwcach pod brytyjskim niebem.
– Panu Tadeuszowi Marcinkowskiemu za przekazanie na potrzeby serwisu „Wołyń naszych przodków” obszernych fragmentów swojej książki „Skarby pamięci”,
– Panu Tomaszowi Nowakowi z Wydawnictwa Replika za przesłanie do Bazy książek o Kresach wielu nowych, cennych pozycji (m.in. najnowszych książek Marka Koprowskiego: „Wołyń. Prześladowania Polaków na sowieckiej Ukrainie”, „Śmierć za Sienkiewicza! Prześladowania Polaków na Podolu 1918-1991”, „Żołnierze Wyklęci. I znów za kraty”, „Żołnierze Wyklęci. Przecież to dziecko bandyty!”)
– Pani Wisławie Bertman z Biblioteki Śląskiej w Katowicach za autorski egzemplarz książki „Pamięć Wołynia 1943-1944. Bibliografia”,
– wszystkim osobom z Polski i zagranicy za liczne listy, e-maile i telefony (wkrótce postaram się odpowiedzieć na zaległą korespondencję).
A oto niektóre nowe materiały udostępnione na stronie www.nawolyniu.pl
Dzieci Wołynia: Nie czekaj, nie wypatruj – Maja Narbutt („Najwcześniejsze wspomnienie: strzały, mama zalana krwią pada na nią. Długo leży pod jej nieruchomym ciałem. Mijają godziny, zapada zmrok. Gdy zaczyna płonąć na niej ubranie, wyczołguje się i biegnie przed siebie. Wpada na znajome podwórko, gdzie zawsze przychodziła się bawić. Ukraińscy sąsiedzi zanurzają ją w korycie, gaszą ogień. I obmywają z krwi matki. (…) Inny świadek: Po czterdziestu siedmiu latach dowiedziała się, jak zginęli rodzice i rodzeństwo. W drodze za Bug zatrzymali się u ukraińskich znajomych, by się ogrzać i wysuszyć, bo dzieci były małe, a mama brzemienna. Przyszedł tam także znany im Ukrainiec. Kazał zaprzęgać konie, wywiózł ich na bagna. Rodzice uklękli i modlili się. Prosili, by zabić najpierw ich. Nie chcieli patrzeć na śmierć swych dzieci. (…) Teresa Radziszewska będzie nadal przyjeżdżać, choć przecież już kilka lat temu schyliła się i podniosła czaszkę mamy, na której były jeszcze włosy. Obok leżały kości taty, a w ich nogach ciśniętych troje rodzeństwa. Ale Teresa przyjeżdża, bo myśli, że to obowiązek – znajdować miejsca, gdzie leżą Polacy i stawiać krzyże…”)
http://nawolyniu.pl/artykuly/nieczekaj.htm
Wołyńskie pola śmierci – Adam Kruczek („W lesie nieopodal ukraińskiej wsi Sokół w powiecie lubomelskim w ostatnich dniach czerwca 2011 roku doszło do odkrycia masowych grobów mieszkańców wsi Ostrówki i Wola Ostrowiecka zamordowanych przez nacjonalistów ukraińskich 30 sierpnia 1943 roku. W tej jednej z najkrwawszych zbrodni OUN-UPA na Wołyniu jednego dnia zostało zabitych prawie 1.100 bezbronnych Polaków, w większości kobiet i dzieci. (…) Gdy kobiety i dzieci doszły na polanę nieopodal wsi Sokół i stało się jasne, że to miejsce ich kaźni, jedna z niewiast, Ewa Szwed, prosiła banderowców, aby oszczędzili przynajmniej dzieci. Zbrodniarze nie zamierzali pertraktować, tylko wyciągali z grupy po kilka osób, kładli je na środku polany i zabijali. Dzieci płakały, najbliżsi żegnali się, wybaczali sobie winy, modlili się. Pierwsze ofiary zakłuwano bagnetami, ale okazało się to zbyt męczące, więc do następnych już strzelano…”)
http://nawolyniu.pl/artykuly/pola.htm
Łuck – Szczęśliwe dzieciństwo – Tadeusz Marcinkowski (rozdział IV z książki „Skarby pamięci”, Regionalne Centrum Animacji Kultury w Zielonej Górze, 2013): „Ze wzruszeniem wspominam te miejsca i szczęśliwy dla mnie okres wczesnego dzieciństwa, w którym tak ważną rolę odgrywał mój ojciec Jan Marcinkowski. Był on człowiekiem pogodnym i wesołym, lubianym w pracy i w Związku Strzeleckim, gdzie pracował społecznie. (…) Z okazji różnego rodzaju świąt i uroczystości rodzinnych w naszym domu gościło wielu przyjaciół i znajomych rodziców. Ojciec zabawiał towarzystwo opowiadaniem dykteryjek, których znał mnóstwo, grą na gitarze lub mandolinie oraz śpiewem. Przyjęcia były wystawne. Nad ich przygotowaniem czuwała mama, sama szykując najważniejsze dania, a jako rodowita Wołynianka znała ich mnóstwo. Z zapamiętanych przeze mnie dań mogę wymienić pasztety z zająca, faszerowanego prosiaka, faszerowaną rybę i uwielbianą przeze mnie wielkanocną paschę czy pachnące w całym domu kichłyki z cynamonem. Nic dziwnego, że gościom dopisywał apetyt. Tyle wesołości i radosnego śmiechu było w tych zabawach. Rosłem otoczony życzliwością najbliższych i przyjaciół domu…”.
http://nawolyniu.pl/wspomnienia/rozdzial4.pdf
Moi znajomi łucczanie – Tadeusz Marcinkowski (rozdział XIX z książki „Skarby pamięci”): „… Pani Kalina urodziła się 25 lutego 1931 roku w Przekurce w powiecie lubomelskim. Była ukochaną córeczką Janiny z Wieczffińskich Chruckiej i Kazimierza Chruckiego. Jej rodzice wywodzili się ze szlachty wołyńskiej. Kazimierz Chrucki pracował w Lasach Państwowych. Był leśniczym. (…) Wybuch wojny przerwał beztroskie lata w Łucku. Mała Kalina mocno przeżyła misję, z jaką wysłała ją mama w mroźną lutową noc 1940 roku. Pani Janina Chrucka zauważyła przez okno sowietów, ładujących do ciężarówek ludzi. Wysłała córeczkę, by przekradła się niepostrzeżenie i ostrzegła sąsiadów. Dziewczynka bardzo się bała. Niestety, nie zdążyła dotrzeć na czas. Zastała już puste mieszkanie. Sąsiadów wywieziono na Sybir. Ważnym przeżyciem z czasów okupacji sowieckiej była też Pierwsza Komunia Święta, która odbywała się w szczególnej atmosferze. Przygotowania po kryjomu prowadził ksiądz Władysław Bukowiński. Ze względu na sowietów dzieci przystępowały do komunii w bocznej kaplicy Katedry wśród dorosłych. Choć nie było białych komunijnych sukienek, wzruszenie z powodu przyjęcia Sakramentu Świętego było ogromne. Tymczasem w Łucku coraz trudniej było zdobyć jedzenie, zatem pani Janina Chrucka zawiozła córkę do znajomych na wieś. (…) Gdy w okolicy pojawili się banderowcy, dzielna matka zabrała córeczkę do Łucka. Do miasta odwiózł je znajomy Ukrainiec, który prawdopodobnie swoją życzliwość wobec Polaków przypłacił życiem…”.
http://nawolyniu.pl/wspomnienia/rozdzial19.pdf
Lato 1943 – Barbara Odnous („Od 1991 roku trwa śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych na Wołyniu w latach 1939-45. Prowadzone jest przez Oddziałową Komisje Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Lublinie. Akta sprawy liczą obecnie 57 tomów (po około 200 kart każdy) i dokumentów stale przybywa: protokoły z przesłuchań świadków, relacje i wspomnienia (również drukowane), listy osób prywatnych, raporty organizacji podziemnych, także nieliczne zdjęcia. Przedstawiamy wybór z całego materiału zgromadzonego w Instytucie Pamięci Narodowej w Lublinie. Eskalacja konfliktu na Wołyniu miała miejsce latem 1943, dlatego też oparliśmy się na tekstach z tego okresu, skupiając się na zeznaniach i relacjach bezpośrednich uczestników wydarzeń. Z zebranych opowieści wyłania się obraz nie tylko tych sąsiadów Ukraińców, którzy okazali się wrogami, realizując zaplanowaną akcję ludobójstwa, ale i tych dzięki którym wielu Polaków przeżyło. Nie możemy jednak ujawnić ich tożsamości. Korzystając z akt prokuratorskich, zobowiązaliśmy się do niepodawania danych pozwalających na identyfikację nie tylko sprawców, ale też ofiar i świadków…”)
http://nawolyniu.pl/artykuly/karta.pdf
Watażka – jego zbrodnie i zakłamane wspomnienia – Bronisław Szeremeta („Opracowanie Bronisława Szeremety pt. „Watażka – jego zbrodnie i zakłamane wspomnienia”, obejmuje okres nasilonych działań eksterminacyjnych nacjonalistów ukraińskich spod czerwono-czarnego sztandaru faszystowskiej Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i jej „siły zbrojnej” tzw. Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA). Okres ten to ostatni rok II wojny światowej obejmujący przełom 1944/45 roku. W tym właśnie czasie, po masakrze Wołynia, zapłonęły polskie wioski w Małopolsce Wschodniej. Do „czystki etnicznej” na tych terenach przystąpiła UPA. Bohaterem (in minus) książki Bronisława Szeremety jest prowodyr oddziału (czoty) Służby Bezpieczeństwa (SB) OUN-UPA Dymitr Kupiak, obecnie mieszkaniec Toronto w Kanadzie. Była to postać tak daleko budząca grozę, że prosty lud ukraiński mówił o nim jako o „piekielniku”, a także niejeden upowiec drżał przed Kupiakiem i chętnie widziałby go na szubienicy. Bojówki SB były najokrutniejszymi formacjami OUN-UPA rozprawiającymi się bezlitośnie także ze swoimi – nieprawomyślnymi Ukraińcami, czyli z tymi, którzy protestowali przeciwko zbrodniom dokonywanym na bezbronnej, cywilnej ludności polskiej.”)
http://nawolyniu.pl/ksiazki/pliki/watazka.pdf
Ksiądz Jan Chojnacki – Życie i śmierć księdza (pełny tekst książki) – Michał Posadzy („Martyrologia Kościoła Rzymskokatolickiego na Ukrainie nalicza tysiące prześladowanych, wysłanych do łagrów i zamordowanych kapłanów, zakonników i świeckich. Choć imiona wielu z nich są już jedynie Bogu wiadome, lecz nawet o ludziach znanych nam z imienia wiemy niewiele. A to właśnie ci kapłani, poprzez dochowanie wierności Bogu i własnemu powołaniu, przyczynili się do zachowania wiary na tych ziemiach. Działania wojenne, represje reżimów antyludzkich – stalinowskiego i hitlerowskiego, przerażający konflikt bratobójczy, który rozgorzał pomiędzy narodem polskim i ukraińskim… Godność ludzka i ludzkie życie zostały podeptane i zdeprecjonowane. Wydawało się, że ludzie mieliby zwątpić w Boga, Jego miłość i miłosierdzie. Lecz właśnie w tym najtrudniejszym okresie wiara niczym w tyglu oczyściła się i umocniła się. Przykład osobisty duchowieństwa oraz ich męstwo i bezgraniczna ufność Bożej Opatrzności pomógł ludziom zachować pośród ciemności wojny i terroru światło wiary, które rozpraszało lęk i przywracało nadzieję. Kapłani byli zwykłymi lud?mi i nie był im obcy lęk przed bólem i śmiercią, lecz mimo to nie wyrzekli się swego powołania, a na wzór Zbawiciela pokornie dźwignęli swój krzyż i podążyli na własną Golgotę.”)
http://nawolyniu.pl/ksiazki/pliki/zycieksiedza.pdf
Na tropie zabójców z UPA – Marek Kozubal („Przebrani za sowieckich żołnierzy bojownicy UPA rozstrzelali milicjantów i mieszkańców Kryłowa. W bestialski sposób zamordowali też legendarnego dowódcę partyzanckiego. Po 70 latach jest szansa na odnalezienie miejsca potajemnego pochówku zamordowanego przez Ukraińców „Rysia” – dowódcy Batalionów Chłopskich z Lubelszczyzny…”)
http://nawolyniu.pl/artykuly/natropie.htm
Wołyńska Szkoła Szybowcowa LOPP „Sokola Góra” (koło Krzemieńca na Wołyniu) w latach 1933-1939 – archiwalne artykuły i zdjęcia na temat jednej z najlepszych w przedwojennej Polsce szkół szybowcowych, dobrze znanej także poza granicami kraju. W placówce tej uczyła się latać córka marszałka Józefa Piłsudskiego – Jadwiga Piłsudska. Swoje pierwsze lotnicze szlify zdobywało tu również wielu polskich pilotów, którzy potem – w czasie II wojny światowej – walczyli na myśliwcach pod brytyjskim niebem.
http://nawolyniu.pl/artykuly/sokolagora.pdf
Jednocześnie miło mi poinformować, iż Baza książek o wydarzeniach na Kresach Wschodnich II RP
przed i w okresie II wojny światowej, dostępna pod adresem:
http://nawolyniu.pl/ksiazki/spisksiazek.htm#lista
wzbogaciła się o ponad 40 nowych tytułów i liczy już 660 pozycji
(zestawienie ostatnio dodanych nowości poniżej).
Ponadto w bazie pełnych wydań książek o Kresach,
wydanych przed 1939 r. (dostępnych w całości pod adresem
http://nawolyniu.pl/ksiazki/spisksiazek.htm#1939
w wersji elektronicznej) znalazły się nowe pozycje, m.in.:
* Roman Dyboski – „Siedem lat w Rosji i na Syberji (1915-1921)”,
Nakład Gebethnera i Wolffa, Warszawa, 1922 (plik pdf; 10,3 MB).
Aktualnie pracuję nad starymi zdjęciami z Kresów,
których kilkaset czeka na opracowanie i umieszczenie w serwisie…
Pozdrawiam serdecznie
Jarosław Kosiaty
„Wołyń naszych przodków” www.nawolyniu.pl
——————————————————————————————————————————–
Lek.med. Jarosław Kosiaty
Wykładowca Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (CMKP) w Warszawie
oraz Szkoły Biznesu Politechniki Warszawskiej
Redaktor naczelny portalu dla lekarzy Esculap.com
Cegedim Group Poland sp. z o.o.
ul. Wołoska 22, 02-675 Warszawa
Tel. 
+48 22 389 10 51 Kom. +48 607 090 815 Fax. +48 22 389 10 01
e-mail: jkosiaty@esculap.pl
*******************************************************************************
A oto nowe pozycje dopisane do Bazy książek o Kresach Wschodnich II RP:
http://nawolyniu.pl/ksiazki/spisksiazek.htm
1. Wisława Bertman – „Pamięć Wołynia 1943–1944. Bibliografia”, Biblioteka Śląska, Katowice, 2014.
2. Piotr Chmielowiec, Irena Kozimala (red.) – „Kresy Południowo-Wschodnie Rzeczypospolitej pod okupacją sowiecką 1939-1941”, Instytut Pamięci Narodowej – KŚZpNP Oddział w Rzeszowie, 2014.
3. Andrzej Marceli Cisek – „Nieludzka ziemia w oczach dziecka”, Wydawnictwo Bernardinum, 2014.
4. Miron Dolot – „Zabić głodem. Sowieckie ludobójstwo na Ukrainie. Seria: Mundus. Historie”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
5. Tomasz Domański – „Relacje deportowanych z Kresów Wschodnich w 1940 roku”, IPN oddział Kraków, 2014.
6. Roman Duda – „Lwowska szkoła matematyczna”, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2014.
7. Bronisław Goliszewski – „Bronisława Goliszewskiego pamiętnik znaleziony na strychu. Od Krzemieńca przez Londyn do Sopotu 1939-1950-1978”, Wydawnictwo Werset, 2014.
8. Tomasz Grzegorczyk – „Wyprawa kijowska”, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2014.
9. Józef Hermanowicz MIC – „Przeżyłem sowieckie łagry. Wspomnienia”, Wydawnictwo Promic, 2014.
10. Franciszek Jaworski – „Lwów stary i wczorajszy”, Wydawnictwo Most, 2014.
11. Piotr Jaźwinski, Aleksander Jaźwinski – „Wołynianki. Mieszkanki Wołynia. Tułaczki po PRL”, Wydawnictwo Erica, 2014.
12. Kazimierz Junosza – „Kłamać, aby żyć”, Agencja Wydawnicza CB, 2014.
13. Sławomir Koper – „Wielkie księstwo Litewskie i Inflanty. Przewodnik historyczny. Śladami polskości Kresów”, Wydawnictwo Bellona, 2014.
14. Marek A. Koprowski – „Śmierć za Sienkiewicza! Prześladowania Polaków na Podolu 1918-1991”, Wydawnictwo Replika, 2015.
15. Marek A. Koprowski – „Żołnierze Wyklęci. Przecież to dziecko bandyty!”, Wydawnictwo Replika, 2014.
16. Marek A. Koprowski – „Żołnierze Wyklęci. I znów za kraty”, Wydawnictwo Replika, 2015.
17. Marek A. Koprowski – „Wołyń. Prześladowania Polaków na sowieckiej Ukrainie. Część 1 i 2”, Wydawnictwo Replika, 2014.
18. Ewa Kowalska – „Młyny czasu. Jan Boroń od Orzechówki do Starobielska”, Wydawnictwo Bellona, 2014.
19. Józef Kozielecki – „Wilno, Wilno – pojąć niepojęte”, Wydawnictwo Akademickie Żak, 2014.
20. Irena Kozimala, Anna Królikowska, Beata Topij-Stempińska (red.) – „Dziedzictwo Kresów. Kultura, narody, wyznania”, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy (WAM), Kraków, 2015.
21. Kazimierz Krajewski – „Na straconych posterunkach. Armia Krajowa na kresach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939-1945”, Wydawnictwo Literackie, 2014.
22. Lucyna Kulińska, Czesław Partacz – „Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na Polakach w latach 1939-1945. Ludobójstwo niepotępione”, Wydawnictwo Bellona, 2015.
23. Agnieszka Lewandowska-Kąkol – „Niezłomna. Zachowała godność w łagrach”, Wydawnictwo Fronda, 2015.
24. Wacław Lipiński – „Wśród lwowskich Orląt”, Wydawnictwo LTW, 2015.
25. Aleksander Ławski – „Rzeź wołyńska. Pamięć piekła”, Wydawnictwo Novae Res, 2014.
26. Mieczysława Łysik – „Wspomnienia z Sybiru 1940-1946. Seria: Z nieludzkiej ziemi”, Wydawnictwo Norbertinum, 2013.
27. Marcin Łukasz Majewski – „Wołyń. Komunizm, nacjonalizm, terroryzm. Wojewoda wołyński wobec ukraińskich organizacji terrorystycznych na Wołyniu 1928-1938”, Wydawnictwo Rytm, 2014.
28. Leszek Jan Malinowski – „1. Wileńska Brygada AK Juranda. Relacje żołnierzy, wspomnienia dowódców”, Wydawnictwo Mireki, 2014.
29. Wojciech Marciniak – „Powroty z Sybiru. Repatriacja obywateli polskich z głębi terytorium ZSRR 1945-1946. Seria: Zakręty historii”, Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2014.
30. Marek Mądzik, Dariusz Tarasiuk, Mariusz Korzeniowski, Krzysztof Latawiec – „Polacy na wschodniej Ukrainie w latach 1832-1921”, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2014.
31. Stanisław Nicieja – „Kresowa Atlantyda. Tom 5. Historia i mitologia miast kresowych”, Wydawnictwo MS, 2014.
32. Piotr Niwiński – „Okręg Wileński AK w latach 1944-1948”, Wydawnictwo Mireki, 2014.
33. Łucja Pawlicka-Nowak – „Świadectwa zagłady”, Wydawca: Muzeum II Wojny Światowej, 2015.
34. Yohanan Petrovsky-Shtern – „Sztetl. Rozkwit i upadek żydowskich miasteczek na Kresach Wschodnich”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
35. Małgorzata Ruchniewicz (red.) – „Nie jesteśmy całkiem zapomniani… Listy Jadwigi i Bolesława Haberów z łagrów i zesłania w ZSRR z lat 1946-1955”, Instytut Pamięci Narodowej, KŚZpNP Oddział w Warszawie, 2014.
36. Andrzej Smolarczyk – „Szkolnictwo powszechne i oświata pozaszkolna w województwie poleskim w latach 1919-1939”, Wydawnictwo ASPRA-JR, 2014.
37. Mariusz Solecki – „Historie pisane przez wojnę”, Wydawnictwo LTW, 2015.
38. Małgorzata Szejnert – „Usypać góry. Historie z Polesia”, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków, 2015.
39. Piotr Szubarczyk – „Czerwona apokalipsa. Agresja Związku Sowieckiego na Polskę i jej konsekwencje”, Wydawnictwo AA, 2014.
40. Mariusz Urbanek – „Genialni. Lwowska szkoła matematyczna”, Wydawnictwo Iskry, 2014.
41. Paweł Wieczorkiewicz – „Między dwoma wrogami. Studia i publicystyka”, Wydawnictwo LTW, 2014.
42. Ewaryst Edmund Witczak – „Wspomnienia małego sybiraka (lata 1939-1946)”, Warszawska Firma Wydawnicza, 2014.
43. Lech Wyszczelski – „Wyprawa kijowska Piłsudskiego 1920”, Wydawnictwo Bellona, 2014.
