Wrocław
Gdańsk
„Żołnierz Kościoła” – inauguracja najnowszej wystawy IPN Gdańsk o ks. Józefie Zator-Przytockim – 25 listopada 2018, Bazylika Mariacka w Gdańsku Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku oraz Bazylika Mariacka w Gdańsku zapraszają na wystawę „Żołnierz Kościoła. Ksiądz podpułkownik Józef Zator-Przytocki »Czeremosz« 1912-1978”.
Uroczyste otwarcie wystawy nastąpi podczas Mszy św. w Bazylice Mariackiej w Gdańsku 25 listopada 2018 r. o godz. 12.00.
Wystawa będzie dostępna dla zwiedzających do 31 grudnia 2018 r.
Ks. Józef Zator-Przytocki w momencie wybuchu II wojny światowej poprosił przełożonych o zgodę na służbę wojskową. Chciał zostać kapelanem. Na front zgłosił się jako ochotnik. W Krakowie pomagał w redagowaniu prasy podziemnej i w konspiracyjnym duszpasterstwie Armii Krajowej. W końcu został dziekanem Okręgu Kraków AK. Za swoją postawę otrzymał Order Wojenny Virtuti Militari.
Dekretem z 25 lipca 1945 r. został mianowany administratorem parafii Najświętszego Serca Jezusowego na Czarnej w Gdańsku Wrzeszczu. W 1948 roku został aresztowany przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa i przewieziony do Warszawy. Osadzony w areszcie śledczym Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, a następnie w X pawilonie śledczym na Mokotowie.
„Po dłuższym staniu w kącie każą mi siadać na śrubie wkręconej do sztaby wmurowanej w ścianę. Następnie śledczy wskakuje w butach z cholewami na uda sztywnie wyciągniętych nóg, zadając w ten sposób większy ból. Na skutek ciężaru kość ogonowa zsuwa się ze śruby, a śruba wbija w odbytnicę. Operacja ta powtarzana jest przez wiele dni” – pisał w swoim pamiętniku.
Po ciężkim śledztwie, został skazany na 15 lat więzienia. Wyszedł na wolność po amnestii w 1955 roku.
Duchowny, jako proboszcz Bazyliki Mariackiej w Gdańsku, odgrywał ważną rolę w kształtowaniu postaw opozycyjnych na Pomorzu w drugiej połowie lat 70. Z kościoła Najświętszej Maryi Panny po Mszy św. 3 maja i 11 listopada wyruszały pod pomnik Jana III Sobieskiego manifestacje Ruchu Młodej Polski i Wolnych Związków Zawodowych
