O Kresach Wschodnich na Kresach Zachodnich
Kolejna VIII Konferencja popularno-naukowa „Świat Kresów” poświęcona była w głównej mierze ocenie historycznej stosunków polsko – ukraińskich na tle dokonanych zbrodni ludobójstwa przez OUN-UPA. Tradycyjnie Konferencję poprzedziły uroczystości ku czci ofiar pod Pomnikiem Pomordowanych na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej na cmentarzu komunalnym w Prabutach oraz uroczysta msza w prabuckiej katedrze. W drugim dniu Konferencji 09 czerwca w sali Prabuckiego Centrum Kultury i Sportu licznie przybyli uczestnicy, w tym grupy młodzieży szkolnej, mieli okazję wysłuchać wystąpień zaproszonych gości: niezawodnego księdza Tadeusza Isakowicza Zaleskiego, uczestnika wszystkich Konferencji oraz prof. dr hab. Włodzimierza Osadczego z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Zebranych gości przywitał burmistrz Marek Szulc, a otwarcia Konferencji dokonał prezes Prabuckiego Stowarzyszenia Kresowiaków Andrzej Mosiejczyk. Na wstępie wiceprezes Federacji Organizacji Kresowych Warmińsko-Mazurskiej Rady Regionalnej Kazimierz Bogucki, w swym wystąpieniu wysoko ocenił rolę Prabuckiego Stowarzyszenia Kresowiaków, za wieloletni wkład w kultywowanie pamięci tragicznych wydarzeń na Kresach Wschodnich podczas II wojny światowej.
.
Ksiądz Tadeusz Isakowicz Zaleski w swoim referacie zatytułowanym „Polska – Ukraina. Plusy i minusy relacji po 1991 roku” podjął się na wstępie oceny historycznej kształtowania wzajemnych stosunków między narodami zamieszkującymi Kresy Wschodnie, przytaczając ważny fakt, że w okresie I Rzeczpospolitej Obojga Narodów, na terenach tych w zgodzie i wzajemnej tolerancji zamieszkiwali przedstawiciele 24 narodowości. Rozszerzenie terytorium Rzeczpospolitej dokonywało się na drodze zawieranych sojuszy. Porządek ten został zburzony przez zaborców, a narastające animozje między Polakami a Ukraińcami urosły do rozmiarów poważnego konfliktu w czasie I wojny światowej. Podczas ważnych rozstrzygnięć II wojny światowej stały się dla wielu naszych rodaków tragedią. Po dzień dzisiejszy trwa batalia o pełne uczczenie ofiar i osadzenia zbrodniarzy. W międzyczasie w sierpniu 1991 po nieudanym puczu w Moskwie, który doprowadził do upadku ZSRR. Rada Najwyższa Ukrainy proklamowała pełną niepodległość. Moment ten rozpoczął ważny etap w kształtowaniu stosunków między Polakami a Ukraińcami. Okazało się jednak, że Polska która pierwsza uznała suwerenność Ukrainy i oficjalnie wspierała ją w walce o zachowanie odzyskanej wolności nie doczekała się z jej strony woli rozliczenia się z historią.
.
Winą za ten stan ksiądz Tadeusz Isakowicz Zaleski obarcza kolejne ekipy rządowe, zarzucając uleganie ogólnie pojętej poprawności politycznej. Szczególnie krytycznie odniósł się do okresu rządów PO-PSL, kiedy blokowano uchwałę o uznaniu zbrodni ludobójstwa dokonanego przez OUN-UPA i tolerowano przypadki gloryfikowania zbrodniarzy. Batalia o uznanie zbrodni ludobójstwa na obywatelach II Rzeczpospolitej ma swą odrębną historię. Sejm RP VII kadencji w dniu 12 lipca 2013 przyjął uchwałę, w której znalazło się sformułowanie „czystka etniczna o znamionach ludobójstwa”, co spotkało się z powszechnym oburzeniem środowisk Kresowych. Nie przeszła też wówczas poprawka przewidująca ustanowienie Dnia Pamięci i Męczeństwa Kresowian. Wreszcie Sejm RP bieżącej kadencji, dzięki większości parlamentarnej PiS i Kukiz15 zmienił tamten kuriozalny zapis podejmując 22 lipca 2016 uchwałę nazywającą działania OUN-UPA ludobójstwem oraz oddającą hołd ofiarom. W swoim wystąpieniu ks. Tadeusz Isakowicz Zaleski przyjęcie uchwały o uznaniu ludobójstwa uznał za ważny plus. Niezbyt komfortowo zatem musiał się czuć obecny na Konferencji senator Leszek Czarnobaj, który w dniu 07.07.2016. głosował za odrzuceniem przez Senat uchwały w drugim czytaniu. Do plusów należy zaliczyć głośny film Wołyń ukazujący historię tamtego dramatu.
.
Prof. dr hab. Włodzimierz Osadczy w swym referacie zatytułowanym Kościół grecko-katolicki wobec „herezji nacjonalizmu”: historia i dzień dzisiejszy, odniósł się do zakorzenionych wypaczeń stojących na drodze do pojednania. Obecne próby pojednania poprzez episkopaty nie spełniają oczekiwań. Profesor rozwinął też myśl – czym był Kościół Unicki i jaką pełnił rolę w stosunkach polsko-ukraińskich. Na zakończenie członek Prabuckiego Stowarzyszenia Kresowiaków Wacław Tołstik wygłosił swój referat „Utrwalenie prawdy”.
.
Tekst i zdjęcia – Andrzej Baczewski
