"Quo vadis" - piękne pocztówki i ciekawy tekst Bogusławy Radziwon

116 lat temu, 10 grudnia 1905 roku, Henryk Sienkiewicz (1846-1916) odebrał nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za – jak podała w werdykcie Królewska Akademia Szwedzka – „wybitne osiągnięcia w dziedzinie epiki i rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu”, a jego powieść „Quo vadis” (1896) o wspólnych korzeniach kultury europejskiej, dorobku cywilizacji starożytnych i rodzącego się chrześcijaństwa, określono mianem najwybitniejszego dzieła literackiego niosącego nie tylko wartości artystyczne, ale też uniwersalne, czystego idealizmu i szlachetności.

„Dopiero starając się ogarnąć cały dorobek Sienkiewicza, wtedy widzi się, jak jest olbrzymi. Jego epicki styl osiąga szczyty artyzmu. Jeśli robi on tak imponujące wrażenie na kimś, kto zna jego dzieła wyłącznie w tłumaczeniach, to jak piękne muszą być w oryginale!” – to słowa uznania jury Królewskiej Akademii Szwedzkiej.

 

Odbierając nagrodę Nobla, Henryk Sienkiewicz wygłosił krótkie przemówienie po francusku. Jako wielki orędownik narodu pragnącego swej wolności mówił:

„(…) wysoki areopag, który tę nagrodę przyznaje, i dostojny monarcha, który ją wręcza, wieńczą nie tylko poetę, ale zarazem i naród, którego synem jest ów poeta”.

„Stwierdzają oni tym samym, że ów naród wybitny bierze udział w pracy powszechnej, że praca jego jest płodna, a życie potrzebne dla dobra ludzkości”.

 

Zwrócił także uwagę na trudną sytuację znajdującej się pod zaborami Polski:

„Jednakże zaszczyt ten, cenny dla nas wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być musi dla syna Polski!… Głoszono ją umarłą, a oto jeden z tysiącznych dowodów, że ona żyje!… Głoszono ją niezdolną do myślenia i pracy, a oto dowód, że działa!… Głoszono ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie zwyciężać! Komuż nie przyjdą na myśl słowa Galileusza: E pur si muove!…, skoro uznana jest wobec całego świata potęga jej pracy, a jedno z jej dzieł uwieńczone”.

 

A jak pięknie połączył Sienkiewicz żywioł historii z tematyką narodową i religijną, niech zaświadczą przytoczone z kart książki cytaty:

Winicjusz do apostoła Piotra: „- Męczę się i z miłości, i od mroku! Mówili mi, że w waszej nauce nie ostoi się ni życie, ni radość ludzka, ni szczęście, ni prawo, ni porządek, ni zwierzchność, ni władztwo rzymskie. Mówili mi, żeście ludzie szaleni; powiedzcie, co przynosicie? Czy grzech miłować? Czy grzech czuć radość? Czy grzech chcieć szczęścia? Czy wyście nieprzyjaciółmi życia? Czy trzeba chrześcijaninowi być nędzarzem? Czy miałbym się wyrzec Ligii? Jaka jest wasza prawda? Wasze uczynki i wasze słowa są jako woda przejrzysta, ale jakie dno tej wody? Widzicie, żem szczery. Rozproszcie ciemności! Bo mnie powiedzieli jeszcze i to: „Grecja stworzyła mądrość i piękność, Rzym moc, a oni co przynoszą?” Więc powiedzcie, co przynosicie? Jeśli za drzwiami waszymi jest jasność, to mi otwórzcie!

 

– Przynosim miłość – rzekł Piotr.”

Winicjusz w liście do Petroniusza o chrześcijanach: „To są ludzie, jakich dotąd świat nie widział, i nauka, o jakiej dotąd świat nie słyszał.”

– I tak minął Nero, jak mija wicher, burza, pożar, wojna lub mór, a bazylika Piotra panuje dotąd z wyżyn watykańskich miast. Wedle zaś dawnej bramy Kapeńskiej wznosi się dzisiaj maleńka kapliczka z zatartym nieco napisem: „Quo vadis, Domine?”

 

Na koniec kilka istotnych informacji:

– Rękopis „Quo vadis” znajduje się w zbiorach Biblioteki Narodowej.

– Ilustracje do powieści wykonali m.in. znani malarze Piotr Stachiewicz i Jan Styka.

 

– Książka do dziś cieszy się wyjątkową popularnością, została przetłumaczona na 57 języków i opublikowana w ponad 70 krajach.

– „Quo vadis” wielokrotnie adaptowano i wystawiano na deskach teatrów.

– Na podstawie „Quo Vadis” nakręcono wiele filmów, m.in.: w reż. Mervyna LeRoy’a (1951, USA) z doborową obsadą: Robert Taylor – Winicjusz, Deborah Kerr – Ligia, Leo Genn – Petroniusz, Peter Ustinov – Neron, a także serial telewizyjny w reż. Franco Rossi (1985, Włochy) z m.in. Klausem Maria Brandauerem w roli Nerona.

– „Quo vadis” nakręcił także Jerzy Kawalerowicz (2001, Polska) z Pawłem Delągiem w roli Winicjusza, Magdaleną Mielcarz – Ligii, Bogusławem Lindą – Petroniusza i Michałem Bajorem – Nerona.

– Oratorium „Quo Vadis” w 1907 roku skomponował Feliks Nowowiejski.

– W 1907 roku powstała „Evnika” z muz. Andrieja Szczerbaczowa i lib. hr. Stenbock-Fermora, w 1909 roku opera „Quo vadis”z muz. Jeana Nouguès i lib. Henri Caïna, a w latach 1993-1994 dramat muzyczny „Quo vadis” z muz. i lib. Bernadetty Matuszczak.

 

 

51. Quo vadis Domine?

52. Chrystus cię ocalił i wrócił mi cię.

53. Ligia przez kreślenie ryby na piasku daje poznać że jest chrześcianką.

54. Eunice całuje posąg Petroniusza.

55. Winicyusz i Ligia.

56. Neron opiewający pożar Rzymu.

57. Prześladowanie chrześcian.

58. Petroniusz i Winicyusz.

59. „Byłeś godnym widoku, jak widok był godnym ciebie.”

60. Pozwólcie mi iść z moją panią abym czuwał nad nią.

61. Akte i Ligia.

62. Ligia w więzieniu.

63. Glauku! W imię Chrystusa! Przebacz.

64. Ty jesteś duszą mej duszy.

(Podpisy oryginalne)