Zadwórze – „Polskie Termopile” – 97 rocznica
Kresowa ziemio, żyzna, bujna,
Zroszona morzem polskiej krwi,
Zachowaj pamięć o Zadwórzu
I przypominaj tamte dni
/z pieśni „Czarnej Trzynastki”- autor A. Huk/
Zadwórze to mała miejscowość 33 km od Lwowa w kierunku na Tarnopol/, miejsce heroicznej bitwy, wojny polsko-bolszewickiej w 1920r. Tu 17 sierpnia 1920r., 330 ochotników, głównie młodzież gimnazjalna i studenci pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego stanęli do walki z wielokrotnie przeważającą i dobrze uzbrojoną bolszewicką konnicą Siemiona Budionnego. Bitwa trwała 11 godzin, a gdy zabrakło amunicji, nie poddali się, walczyli kolbami karabinów. W walce zginęło 318 bohaterów „Orląt Lwowskich”, 12 dostało się do niewoli. Ofiara życia młodych obrońców Lwowa nie była daremną, obronili Lwów i razem z walczącymi Polakami w Bitwie Warszawskiej pod Radzyminem i Ossowem zatrzymali marsz bolszewików na Polskę i Europę.
Walka przeszła do historii oręża polskiego jako „Polskie Termopile”. Zmasakrowane ciała nierozpoznanych poległych obrońców Lwowa pochowano w miejscu ostatnich walk w pobliżu budki dróżnika kolejowego. Tylko zwłoki kpt. Bolesława Zajączkowskiego i innych dowódców z trudem rozpoznanych zostały przewiezione na Cmentarz Obrońców Lwowa i pochowane w kwaterze zwanej „zadwórzańską”. Na zadwórzańskim cmentarzyku, w pobliżu torów kolejowych usypano 20 metrowy kurhan i wzniesiono na nim w 1927r. pomnik w kształcie słupa granicznego zwieńczonego krzyżem. Na pomniku u stóp kurhanu, w 1928r. umieszczono napis „Orlętom poległym 17sierpnia 1920r. w walkach o całość Ziem Kresowych”. Lwowiacy pamiętali o młodych obrońcach zwanych „Orlętami”, corocznie 17 sierpnia (do 1939r.) organizowane były pielgrzymki ze Lwowa do Zadwórza, a także organizowano „marsz zadwórzański” Żołnierzy Wojska Polskiego, w pełnym rynsztunku z Zadwórza do Lwowa.
Pielgrzymka przemyska i uroczystości w 97 rocznicę Bitwy pod Zadwórzem.
W Polskie barwy stroi się Zadwórze
choć rozdziela nas obca granica…
Tutaj chłopcy jak podcięte róże
tutaj śmierci wieczna tajemnica…….
/z wiersza Teresy Paryny pt. Jak podcięte róże
Wszystkie zdjęcia są na FB pod tym linkiem
W sobotę 19 sierpnia 2017r. na uroczystości upamiętniające Bitwę pod Zadwórzem do Zadwórza przybyli licznie pielgrzymi z Leżajska, Stalowej Woli, Mielca, Lwowa i Przemyśla. Związek Strzelecki reprezentowany był przez strzelców z Rzeszowa, Kolbuszowej i Przemyśla z inspektorem Markiem Strączkiem i komendantem Związku Strzeleckiego Markiem Matułą. Przewodnikiem duchowym przemyskiej pielgrzymki był ks. prałat Stanisław Czenczek, kapelan Stowarzyszenia Pamięci Polskich Termopil i Kresów w Przemyślu.
Uroczystości rocznicowe rozpoczęliśmy na cmentarzu Obrońców Lwowa uczestnicząc w uroczystym Apelu Pamięci Poległych spoczywających na tej nekropolii. Złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze na płycie głównej oraz na grobach dowódców w kwaterze zadwórzańskiej.
Uroczystości w Zadwórzu rozpoczęto Mszą św. polową, koncelebrowaną z udziałem wielu księży kresowych m.in. ks. Jana Stachury – proboszcza z Buska, ks. Piotra Smolki z Przemyślan, księdza prałata Stanisława Czenczka, oraz dwóch księży z kościoła greckokatolickiego. Patriotyczną homilię wygłosił ks. senior z Kanady-Tadeusz Rudnik- kresowianin, urodzony w sąsiedniej wiosce –Wyżnianach. Oprawę muzyczną Mszy św. i uroczystości na cmentarzu Obrońców Lwowa zapewnili: przemyślanin – Romuald Sabarański – gitara oraz Magdalena i Ewelina Kontek ze Skołoszowa –skrzypce.
Po Mszy św. głos zabrali minister Urzędu ds. Kombatantów – Jan Józef Kasprzyk, Konsul Generalny RP we Lwowie – Rafał Wolski, Krystyna Solańska – naczelnik z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Andrzej Zajączkowski – bratanek kpt. Bolesława Zajączkowskiego. Uczestnictwem w mszy św. i uroczystości zaszczycili organizatorów m.in. wicewojewoda – przemyślanin Piotr Pilch, posłowie na Sejm – Wojciech Buczak z Rzeszowa i Sylwester Chruszcz ze Szczecina, Anita Czerwińska z Warszawy oraz wicemarszałek Woj. Podkarpackiego Lucjan Kuźniar i radni Sejmiku Województwa Podkarpackiego – Stanisław Bartnik i Jacek Magdoń. Władzę lokalną reprezentował przewodniczący Rady Wiejskiej Zadwórza – Paweł Jurdyga.
Podczas uroczystości w Zadwórzu w 2010r, ukraiński minister Światosław Szeremeta i minister Andrzej Kunert, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie obiecali wspólne wykonanie drogi dojazdowej do pomnika, co zostało do dziś niespełnioną deklaracją. Tym razem, jak każdego roku, kilku kierowców autobusów próbowało, wąską drogą wśród drzew, podjechać dalej, by skrócić drogę pielgrzymom do pomnika. Po przejechaniu ok.300metrów nie mogliśmy jechać dalej.
Ostatni odcinek ok.1km przeszliśmy pieszo idąc ścierniskiem obok zaoranego pola i dalej forsując skarpę, przez tory drogi kolejowej ze Lwowa do Tarnopola. Wraz z pielgrzymami z Przemyśla i Stalowej Woli szła Pani Maria Mirecka –Loryś, ( 101.5 lat) honorowy członek Światowego Kongresu Kresowian
i Stowarzyszenia Pamięci Polskich Termopil i Kresów w Przemyślu. Idąc w 32 stopniowym upale przeszła próbę sprawnościową przy forsowaniu skarpy i torów, asekurowana przez młodych pielgrzymów ze Stalowej Woli. Po przybyciu pod pomnik powiedziała: „Doszliśmy, daliśmy radę, ale to już najwyższy czas, by drogę do pomnika zrobić”
Na zakończenie uroczystości Pani Maria Mirecka –Loryś uczestnicząca od wielu lat w uroczystościach, podziękowała organizatorom i wszystkim uczestnikom za pamięć o bohaterskich „Orlętach Lwowskich” poległych w Zadwórzu w obronie niepodległości Ojczyzny. W tej heroicznej bitwie ocalało 12 żołnierzy ochotników, a wśród nich starszy, szesnastoletni brat Pani Marii, który ranny dostał się do niewoli, skąd zbiegł, a od 1933 do 1986 był kapłanem na Kresach. Uroczystości zakończono złożeniem wieńców
i zapaleniem zniczy przy obelisku i pomniku oraz grobach bohaterów poległych za Lwów i Ojczyznę.
Po uroczystościach, podobnie jak w latach ubiegłych, dr Stanisław Słychan i Eugeniusz Matkowski – Prezes Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów w Leżajsku zaprosili wszystkich uczestników uroczystości
i miejscowych Ukraińców na bigos przygotowany przez Zespół Szkół Licealnych i Technicznych z Leżajska.
V Zadwórzański Rajd Rowerowy
W piątek 18 sierpnia 2017r, w przeddzień uroczystości w Zadwórzu, spod pomnika Orląt Przemyskich wyruszył po raz piąty Zadwórzański Rajd Rowerowy.
Przejechali ulicą Zadwórzańską pod skarpę na skrzyżowaniu z aleją Wolności, w miejsce gdzie Stowarzyszenie Pamięci Polskich Termopil i Kresów w Przemyślu, od kilku lat ( od stycznia 2017r jest gotowy projekt) stara się o budowę ( bez angażowania budżetu miasta) pomnika pamięci Legionów Polskich i Bohaterów Polskich Termopil.
Stąd, z błogosławieństwem ks. prałata Stanisława Czenczka wyruszyli przez piesze przejście graniczne w Medyce do Lwowa i dalej po kiepskiej drodze i ściernisku pod pomnik w Zadwórzu. W niedzielę po godz.16, po kończącej się bezpiecznej pielgrzymce rowerowej stanęli na pieszym przejściu w Medyce w bardzo dużej kolejce, dla obywateli Unii Europejskiej. Odprawa zmęczonych rowerzystów, przemoczonych i zziębniętych zakończyła się na nowej zmianie, po godzinie 19. Po tak długim oczekiwaniu na przekroczenie granicy, zastali toalety zamknięte, co źle świadczy o administracji pieszego przejścia do Polski i Unii Europejskiej. Od Medyki do Przemyśla rowerzyści konwojowani byli, jadąc po zmierzchu w ulewnym deszczu.
W tegorocznym V Rajdzie Zadwórzańskim, a raczej pielgrzymce rowerowej z osobistym bagażem, uczestniczyło 15 rowerzystów. Oprócz członków Stowarzyszenia Pamięci Polskich Termopil Kresów (Janusz Sorocki, Marek Rusinowski, Jan Szczepaniec, Marian Radlak), którzy jechali po raz piąty), uczestniczyli również Andrzej Lipiec z Przemyśla i Jacek Klimczak z Jarosławia po raz trzeci. Rzeszów reprezentowany był, po raz drugi przez Jolantę Półkoszek i Jacka Wasilewskiego. Pierwszy raz w rajdzie uczestniczyli 17 letnia Martyna Wasilewska z Rzeszowa, Janusz Szymański ze Strzyżowa, Janusz Danak z Przeworska i Krzysztof Jurek z Sokołowa Małopolskiego. Po raz pierwszy uczestniczyły również góralki z Nowego Targu – Dorota Dąbrowska i Helena Łojas. Najstarszym uczestnikiem rajdu (71 lat) był rowerzysta pielgrzym – Mieczysław Kupczyk z Katowic, który przed rajdem do Zadwórza, odbył pielgrzymkę rowerową do Fatimy.
Serdecznie dziękuję wszystkim uczestnikom przemyskiej patriotycznej pielgrzymki, a szczególnie rowerzystom V Rowerowego Rajdu Zadwórzańskiego za ich patriotyczną postawę i za Ich trud niebezpiecznego pielgrzymowania dla upamiętnienia Bohaterów Bitwy Zadwórzańskiej- „Bohaterów Polskich Termopil”
Z kresowym pozdrowieniem
Stanisław Szarzyński
organizator przemyskiej pielgrzymki
Fot. Stanisław Szarzyński
