Szanowny Pan
Paweł Wdówik
Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej
Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych
ul. Nowogrodzka 1/3/5
00-513 Warszawa
e-mail: sekretariat.bon@mrips.gov.pl
List otwarty do Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych
w sprawie planowanych zmian w zasadach przyznawania świadczeń pielęgnacyjnych
dla rodzin wychowujących dzieci z niepełnosprawnością
Szanowny Panie Ministrze,
z uwagą zapoznaliśmy się ze „Strategią na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030”, która określa ramy polityki krajowej na rzecz osób z niepełnosprawnościami i kierunki rozwoju polityki społecznej wobec osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin.
Cieszymy się, iż jedna z postulowanych przez nas zmian systemowych, to jest zniesienie zakazu pracy dla opiekunów dzieci niepełnosprawnych otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne, znalazła swojej odzwierciedlenie w Priorytecie V w przyjętej przez Rząd Strategii.
Jednocześnie z niepokojem obserwujemy pojawiające się w prasie spekulacje, dotyczące wprowadzenia ograniczenia dochodowego dla opiekunów podejmujących aktywność zawodową lub zastosowania mechanizmu „suwaka”, czyli otrzymywania pomniejszonego świadczenia pielęgnacyjnego wraz ze wzrostem poziomu dochodów rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym.
Pragniemy zwrócić uwagę Pana Ministra, iż oba te rozwiązania są wyjątkowo szkodliwe i paradoksalnie pogarszają sytuację osób podejmujących się opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi, pogłębiają kryzys zaufania do obecnego rządu i mogą przynieść skutki odwrotne od zamierzonych w Strategii.
Przyjęcie kryteriów dochodowych, do których świadczenie pielęgnacyjne będzie wypłacane lub zasady suwaka, czyli pomniejszanie wypłacanego świadczenia, pogłębi szarą strefę, zmniejszy wpływy budżetowe z tytułu podatku dochodowego oraz zmniejszy składki emerytalne opiekunów.
- Już teraz wielu rodziców obawia się, że zapowiadane zmiany w orzecznictwie odbędą się ich kosztem – czyli będą skutkować odbieraniem im prawa do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego. Opiekunowie zaczynają wierzyć, że zapowiadana możliwość podjęcia pracy przez opiekunów, przerodzi się szybko w przymus łączenia jednoczesnej opieki na niepełnosprawnym dzieckiem i pracy, wraz z drastycznym ograniczeniem świadczeń na rzecz rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi. Zapowiedź wprowadzenia dodatkowych obwarowań i zasad, pod jakimi będą mogli podjąć pracę, tylko wzmacnia te obawy.
Rodzice, którzy pracują obecnie „na czarno”, odbierają zapowiedź wprowadzenia kryteriów dochodowych, jako jasny sygnał, że nie warto szukać pracy legalnej, gdyż za swoją aktywność i wysiłek zostaną „ukarani” zmniejszeniem dochodów jakimi dysponują.
- Do szarej strefy będą także przesuwać się osoby legalnie pracujące, które po zmianie przepisów uzyskają możliwość otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego. Nawet jeśli nie zrezygnują całkowicie z wykonywanej pracy, będą dążyć do wykazywania takich dochodów, które nie pozbawią ich prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Jeśli osiągną wyższe dochody, będą z takiej aktywności rezygnować lub otrzymywać dodatkowe wynagrodzenie nieformalnie, poza umową.
Potrzeba realnego wsparcia dla dzieci z niepełnosprawnością
Podkreślamy po raz kolejny, iż realny koszt utrzymania i leczenia dziecka niepełnosprawnego to średnio kwota 4500 – 5400 zł miesięcznie. Jest to kwota dochodów nierealna do osiągnięcia dla większości rodzin, które opiekują się dziećmi niepełnosprawnymi. Są w tej grupie rodziny żyjące w skrajnym ubóstwie, i co najbardziej bulwersujące, liczba ich wzrosła w gospodarstwach domowych z przynajmniej jednym dzieckiem do lat 16, posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności z 4,9% w 2017 roku do 5,7% w 2018 roku („Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030” str. 60).
Jednocześnie koszty utrzymania i leczenia dzieci niepełnosprawnych, umieszczonych w pieczy zastępczej są bardzo wysokie. W 2019 r wynosiły przeciętnie 7 511 zł miesięcznie, a liczba dzieci wymagających intensywnych zabiegów leczniczych w placówkach opiekuńczo- terapeutycznych wyraźnie wzrastała. (Rada Ministrów o realizacji w roku 2019 Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz. U. z 2020 roku poz. 821).
Usilnie apelujemy o umożliwienie osobom pracującym pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego bez żadnych kryteriów dochodowych, tak jak to jest np. w programie 500+.
Oczekujemy także następnych rozwiązań zwiększających bezpośrednie wsparcie finansowe rodzin wychowujących niepełnosprawne dzieci.
Rodzic, jako opiekun, doskonale zna potrzeby swojego niepełnosprawnego dziecka i najlepiej wie, na co w pierwszej kolejności wydać otrzymane środki. Należy zatem dążyć do tego, aby te szczególnie potrzebujące rodziny otrzymały maksymalnie duże wsparcie i same mogły decydować, na co wydać otrzymane wsparcie.
Z wyrazami szacunku
Wojciech Zięba
prezes Polskiego Stowarzyszenia Obrońców Życia Człowieka
Załącznik
